Jakteleia frå Reksten til Skomakaren

Harald Leite har laga eit illustrasjonsbilete av ei typisk jekt i jekteleia.
Du må klikke ein gong på bilete for å få da større

Dei kom ifrå nord nedover langs kysten når nordavinden var friskast om våren. Lasta ombord var tørrfisk
og klippfisk som skulle til kjøparane i Bergen. Eg snakkar om jektene og seinare jaktene som trafikkerte
kysten vår i århundrer. Dei einaste spora som enno finnast etter dei er spredte navn langs kysten vår, som
Jaktelifallet, Jaktehamnen, og Jakteleia.
Desse navna spesielt Jakteleia vart brukte av oss fiskarane heilt til nyare tid. Jakteleia var den ytre leia
mellom Reksten vest av Florø til Moldvær nord for Alden, og vidare sørover til Skomakaren. Vi brukte dei
same me' som vi hadde arva etter våre forfedre.
Etter at vi fekk moderne navigasjonsutstyr ombord vart desse me'a avlegs. Eg trur difor at min generasjon er
den siste som har nytta desse gamle seilingsme'a.

Jektelifallet står i kartet, men det riktige navnet skal nok være Jakteleifallet.
Dette viser berre at dei som sette navnet i dei nyare kart ikkje kjende historia kvifor dette fallet bar eit slikt navn.
I  Austneset på Værlandet ligg Jektehamnen, berre lokalkjende folk kjenner til kor denne vika ligg.
Men ikkje alle jektenavn har med jaktelei å gjere, det er heilt klart at ein del av desse "jekte" navna også har
tilknytning til dei lokale jektene i kvart distrikt, deira tilhaldstad og trafikk. Eit typisk døme på dette er hamna i
Værlandet som i tidlegare  heitte Jektevik.
Namnet Værø hamn vart her fyrst benevnt i slutten på 1800-talet. Dette navneskifte vart gjort i forbindelse med
oppretting av dampskipsekspedisjon i Værlandet.
Det var mest sannsynleg at her var nærmaste og beste hamnen til jektene for folket i bygda. To naust, eit i nordre
og eit i søre Værø havn bar navnet Jektenøstet.
Eg trur at desse  jektenavna her er tilknytt den lokale jektetrafikken og har ikkje noko med "Nordlandstrafikken"
å gjere.

Dei kom inn ifrå havet nord for Reksten gjennom Kinnasundet. Like før sundet ligg Kvittingane som dei og kalla
Trollholmane. Når dei seilte gjennom Kinnasundet hadde dei som me' at dei måtte styre so langt vest at
Syndarholmane gjekk vest i Kinn, og heldt unda dette me' til Kvannskjeret, som dei kallte Kråka, gjekk opp i vestre
Tvibergtåa. Heile Kråka skal gå inn i tåa på vestre Tviberg.
Med Kråka i Tvibergtåa  gjekk dei då mellom store og lille Leiaskjer, vest om Jakteleifallet, øst om Mørebåane og
vest av Kvannskjerflua, so mellom Kråka og Moldvær. I Moldvær var det ankersett og her kunne jektene ankre opp
for natta. Når dei var komne forbi Moldvær låg Aldegapet ope med reint farvatn heilt sør til Sula.
I Alden var også ankerplass for jektene. Der kunne til tider ligge fullt av jekter på  Aldevågen. Vi kan endå sjå
ankerfeste som vart brukt på Griseholmen der, og som er fint tilfilt til bruken. Jakteleia gjekk vidare sørover frå 
Alden til øst om Geitungane mellom inste Geitungen og og Brattholmen. Frå Geitasundet såg dei etter ein formasjon
i landskapet i sør som likna på ein skolest, den såg dei, og sette kursen mot Skomakaren. Dei seilte igjennom det
austre sundet forbi holmen som fyrlykta står på idag.
Sagnet seier at det vart ofra til havgudane på denne holmen, dette var takk for at dei hadde fått gudane med seg
so langt, og for å få lukke med seg vidare på turen. Når dei passerte holmen gjekk dei så nær land at dei kunne
kaste ein tørr/klippfisk opp i berget.
Denne sermonien skulle visstnok og vere brukt av "fjordingane" som frakta bjørkeved til Bergen. Dei kasta då ei 
vedskie opp på holmen når dei for forbi.
Kva lei jektene gjekk sør og nord for denne her beskrevne leia, det kjenner ikkje eg til, men det er det kanskje
andre som veit?