" Ein tung dag for lærar Rogne"

Han kunne vel ikkje ha det lett han som skulle bringe fram beskjeden til lærar Rogne heller. Foran seg såg han skulehuset. Der var Værlandsongane samla i skulestova med læraren sin i ein vanleg skuletime.
Lærar Rogne var berre 43 år gamal. Tankane hans var ofte heime i Bulanda hos kona, ho Maria, og dei seks små ongane. Han som nærma seg skulehuset kom med ein beskjed til lærar Rogne, så tung at knea ville ikkje bere, han hadde mest lyst til å snu. Om nokre minuttar skulle han fortelje Rogne at kona hans var drukna.
Dette var ein oktoberdag i 1902. Ho Maria hadde fått besøk av bror sin, han Andreas, som var heime frå Amerika. Desse to fant ut at dei skulle ta ein tur å besøkje farsyster si i Storakersund, og på heimvegen, då dei var komne til Melvær, siglde dei rundt og drukna begge. Det hadde roke opp til storm. Dei fant att henne Maria, ho flaut, dei meiner det var fordi ho var gravid. Men han Andreas fant dei ikkje.
Dette var beskjeden lærar Rogne fekk denne skuledagen på Værlandet. Av dei seks borna han hadde heime i Gjelsa, var den eldste 12 år, korleis var det dar i huset på slik ein dag.
Når det gjeld Rogne sjøl, så er det vel berre han sjøl som veit kva som rørde seg i bringa. Det er fortalt at han litt etterpå begynte å gå sørover i marka. Gamle- Hittunen heldt auge med Rogne der han for ruslande, truleg var Hittunen urolig for han. Då Rogne var ute av syne, sende gamle-Hittunen ein av gutane sine på ca. 12 år, slik at han kunne halde auge med den fortvila og nedbrotne stakkaren, men utan at Rogne behøvde å vete om dette. Men Rogne oppdaga guten, kalla han til seg og sa: " Du kan seie til far din at dei treng ikkje vere redde for meg, eg vil berre vere åleine ei stund", og guten gjekk heim med beskjeden.
Det var kvelden før at denne ulukka hende. Noko underleg er fortalt om ei kone ute i Bulandet som om kvelden hadde lagt seg for å sove. Plutseleg fekk ho sjå to store og ei lita stjerne på veggen framfor seg. Ho tenkte det må være eit varsel, men forstod det ikkje, før ho dagen etter fekk høyre om dei som var drukna, og at ho Maria var med barn, då sa ho: "Ja då forstår eg meininga med den minste stjerna".

Ingrid Anita Gillesøy har komme med utfyllande informasjon om ulykka når Maria og Andreas drukna.
Andreas var oldefaren til Ingrid Anita, og under her finn ein tilleggsopplysningane:

Da ska seiast at da e mykje so høyre me te den historia.. og da at han Andreas "va heime frå Amerika" e ikkje
rett. Han va flytta heimatte månge år før. Han va oldefaren min - so ditta her veit eg - sjøl om eg va fødd litt seinare. ;-))
Dei kom heim hausten 1875,og i jula 1900 flytte dei inn i nybygd hus på Nordre-Gjelsa, med 3 born.
So mi oldemor, ho Anna (f. værøy) sat atte me 3 små unga. Minstemann var min farfar, (Anton) August Gillesøy - berre
2 år då faren drukna.

Datoen var den 2. Oktober i 1902.

Da høyre og me - at mor te Maria og Andreas, ho Katrine (Enkje etter gamle-Knut i Gjelsa) vart med ho Anna heim att
den dagen. Anna hadde gått frå heime-husa på Norde-Gjelsa, te husa i Søre-Gjelsa for å høyre om dei visste nåke om dei
to so ikkje va komne heim att. Og med ho sat dar, kom beskjeden at dei hadde funne ho Maria - men ikkje han Andreas.
Da e fortalt so - at Anna seie: "Eg går ikkje åleine heim att og fortel da her te ungane!" Og ho Katrine svara; "Eg ska vere
med deg, Anna." - Og frå den dagen vart ho buande hos svigerdotra.
Eg meina farmor mi fortalde om den stjerne-historia, eg kan ikkje huska det ikkje så godt. Men eg vil tru, både pga det - og
fordi det er mest nærliggande, at det var ho Katrine eller ho Anna som såg dei stjernene på veggen.

Da einaste Katrine tok med seg då ho flytta var ein gyngestol - og den har sia hatt eit långt liv.
Ho Katrine døydde i 1928, meina eg da va. Ho Anna døydde i 1953, trur eg. Og Han Karl, eldste sonen hennar, budde i huset te 1961, då han døydde.
Gunlaug og Arvid flytte inn i husa dar seinare på 60-talet - og eg og dei to syskjena mine vaks opp dar i hus.
Gyngestolen te Katrine vart flittig brukt av meg i alle dei åra eg budde der. Den sto midt i staua - og var kvitmåla. Seinare vart gyngestolen sett på låven, for å få plass til litt meir moderne (og komfortable?) stoler.
Då eg flytte inn i da gule husa på Nordre Gjelse-neset, fekk eg endele mulegheita te å forbarme meg øve gyngestolen.
Eg tok den i hus - og fekk den tørka og stellt. Seinare fekk eg plukka vekk ein del av den kvite målinga.
Det viste seg då - at den opprinneleg har vore svartmåla - med eit fantastisk flott snirkle-mønster i sølv og gull både på stolsetet
og på toppen av ryggen.

No står den som ein bauta - i loftstaua hos meg - te minne om historia på Gjelsa. Og den er fortsatt fullt brukande te å gynge og
filosofere i. :-)

Den har og vore fotografert av slektningar i Amerika - so har vore i Bulandet på besøk.



Ingrid Anita Gillesøy.