Ein yankee i Bulandet.

Eg reknar med at mange heime hugsar attende til slutten av 70-talet. Då skjedde det store kvantespranget innanfor linefiske til havs. Mustad på Gjøvik lanserte Mustad Autoline System; den fyrste brukelege egnemaskinen. Vegen fram var lang og kronglete, der fyrst og fremst Erling og Oskar Førde på M/S ”Førde” var dei som brøytte vegen. Etter lang tids prøving og feiling kom dei til slutt fram til eit konsept som fungerte, og som i sin tur kom til å revolusjonere banklinefisket.

Det var nærmast eit skred som losna. Alt som flaut skulle ha egnemaskin, til tross for ein god del skepsis i starten. Toralf Værøyvik på ”Værland” var tidleg ute, og fekk installert maskinen alt i 1976. I januar 1977 vart dåverande ”Sjøvær” levert ny frå Solstrand i Tomrefjorden. Det var fyrste linebåten som hadde denne maskinen installert frå nytt av. Autolinesystemet var ei fabelaktig nyvinning som vann merksemd verda over. Det kom delegasjonar frå alle kantar av verda for å studere korleis det heile verka i praktisk fiske.

Hausten 1981 fekk vi førespurnad frå Mustad om vi kunne ta med oss ein amerikansk frilansjournalist på håfiske i Nordsjøen. Arni Thomson, som han heitte, skulle studere dette fisket nærmare og lage ei lengre reportasje for eit amerikansk fiskeritidsskrift.

Sjølvsagt fekk han vere med. Vi plukka han opp i Haugesund på veg sørover, og fekk han installert på ei madrass på dørken i skipparlugaren. Han var 13. mann om bord, og vi hadde berre køyplass til 12. Det gjekk greitt. Arni var ein utruleg hyggeleg og triveleg kar som hadde nøydd seg med atskilleg verre fasilitetar. Han hadde mellom anna vore med på krabbefiske utanfor Alaskakysten, og samanlikna med det, så vart alt anna nærmast for luksus å rekne.

Turen gjekk bra. Fisk fekk vi i massevis, og på ei god veke var båten full. Arni skar lukkeleg klar alle beskuldningar om Jonas og desslike. Han var levande interessert i alt som føregjekk, og skreiv og fotograferte så blekk og blitzpærer skvatt veggimellom. Eit artig poeng var at ”Hordagutt” hadde med seg to russarar i same ærend. Dei fylgde og godt med på alle ting, like til dei oppdaga videospelaren og ymse vaksenfilmar. Då var det jamt slutt på interessa for fiskeriet.

Då turen var slutt, inviterte vi Arni med oss heim på Sandøyna nokre dagar. Han ville gjerne ha med seg korleis dagleglivet i eit lite øysamfunn i Kyst-Norge arta seg, og her fekk han oppleve det. Han var storleg forundra over at denne vesle flugelorten på kartet kunne framstå så levande og oppegåande som det gjorde. Han og mor blei gode bussar til tross for språkbarrieren, og han fekk aldri nok av dei heimebaka grovbrøda hennar. Maken hadde han aldri smakt. Han kunne lage til nokre enorme sandwichar som mest av alt minte om Mr. Beans seanse, der han sit på ein benk i ein park og lessar det utrulegaste pålegg på tommetjukke brødskiver.

ALT ville han ha med seg. Han vart i fyr og flamme då han høyrde at mor og systrene mine hadde bunad. Han fekk dei til å rigge seg i fullt ornat, og fotograferte dei frå alle baugar og vinklar. Dette var noko heilt nytt for han, og han var aldeles opp i under kor flotte desse nasjonaldraktene var. Elles likte han å prate om alle tenkjelege ting, og det blei mange seine næter i stova heime. Vi fekk lange innføringar om amerikansk samfunnsliv og politikk, men han var heldigvis ingen overpatriotisk betrevitar. Han var fullt klar over at USA ikkje berre var eit fridomens paradis, men kunne ha atskilleg å lære av norsk kultur og måten å gjere ting på.

Han budde hos oss i tre dagar. I avskilsgåve fekk han ei ekte norsk lusekofte med tilhøyrande topphue. Han reiste heim att til Seattle, og nokre månader seinare fekk vi tilsendt reportasjen han skreiv. Den var nærmast panegyrisk i sine skildringar om norsk fiske og daglegliv. Vi heldt kontakten med han nokre år, der vi mellom anna utveksla julehelsingar, men så vart han borte for oss. Eg tok vare på det tilsendte eksemplaret av tidsskriftet, og det skal ligge i tølene ein eller annan plass. Finn eg det att, så kunne det kanskje høyre heime i temaparken.